Thursday, June 04, 2009

BALAGTASAN

BALAGTASAN

Sinulat ni BIENVENIDO A. RAMOS

SINO ANG HIGIT NA TUMUTUGON SA MGA KATANGIAN NG KADALAGAHANG TAGA-MALOLOS NA SINULATAN NI DR. RIZAL:

ANG DALAGA KAHAPON O ANG DALAGA NGAYON?

LAKANDIWA

Ang paksa ng Balagtasa’y mahalagang-mahalaga

Pagkat ito’y kaugnay ng kasaysayan at kultura;

Tinangay na ng lumipas ang ugaling Maria Clara,

Na ang yumi’t kahinhina’y kapurihan ng dalaga;

Panahon na ng computer, modernong teknolohiya,

Marami na ang nagbago sa pag-unlad nitong siyensiya;

Sa liham ni Dr. Rizal ay sinasabing isa-isa

Katangiang nararapat sa babaing Pilipina.

Ani Rizal, ang Babae’y hindi dapat nakayukod

At sa balang iniatas sa kanya ay sumusunod;

Mabait man ang babae at mababa iyang loob

Ay dapat na may tapang din na labanan ang balakyot;

Ang babae, bilang ina’y makalinga’t mapagkupkop

Pero di kunsintidora sa asal at gawang buktot;

Ang babae pag iyakin at ang puso ay malambot

Siya’y inang magsisilang ng suwail o busabos.

Ang paksa ng balagtasan-pagkatapos maihayag

Kapagdaka’y may umayon at mayroong sumalungat;

Ang DALAGA KAHAPON daw ang talagang nararapat

Na umangkin ng papuring kay Rizal na isinulat;

Ngunit ang BABAE NGAYON ay tumutol na kaagad;

Ang huwarang katangian sila raw ang nag-iingat;

Ang paksa ng pagtatalo upang ganap na malutas

Pakinggan ang bawat panig-sa katwirang ilalahad.

UNANG TINDIG:

Ang “Sulat” ba ay kailan ginawa ni Dr. Rizal?

Sa payo ng Bulakenyong si Gat Marcelo del Pilar?

Mahalaga ang panahon, makata kong kaibigan,

Ang dalaga ng Malolos KAHAPON ang sinulatan—

Panahon pa ng Kastila-nang gawin ang tanging LIHAM

Na papuri sa dalagang mayumi ma’y matatapang!

Samakatuwid, ang babae nang panahon pang nagdaan

Ang pinuri, di babae ngayo’t pangkasalukuyan?

Sa panahong itong bansa ay sikil at nasasakop

Ng Espanya, ang babae’y tahimik, mababang-loob;

Sila’y dangal ng magulang, sa tahana’y tagasinop;

Ang dalaga’y mayuyumi kung manamit at kumilos;

Hindi sila ang teenager na bata pa’y haliparot;

Di pa man nililigawan ay oo na yaong sagot;

Kaya naman ang babae noo’y hindi binabastos—

Sa bahay mo liligawan at hindi sa tabing-bakod!

Kasaysayan ang nagsabing ang kababaihan kahapon

Ang may mga katangiang sa “SULAT” ay tinutukoy;

Mayuyumi, mababait, masisipag, mahinahon;

Sa dusa man at panganib ay kabiyak na katulong;

Ilang lang ang halimbawang babanggitin dito ngayon:

Gabriela Silang, Tandang Sora, Gregoria de Jesus at Trinidad Tecson;

Sila’y hindi nagbantulot maghimagsik at tumutol—

Alang-alang sa paglaya’y di natakot maparool!

UNANG TUGON:

Masyado kang atrasado, kaibigang Kabalagtas—

Babae mong sinasabi’y bahagi na ng lumipas;

Ngayo’y iba ang Panahon, ang kulturang inaamag

Pag ngayon mo iginiit, sumulong man ay makupad;

Kailangan natin ngayon ay babaeng hindi duwag

Maghanap ng kapalaran kahit sa ibayong-dagat;

Iyang yumi, kabaitan ay hindi nararapat

Na taglayin, kung hangarin ng babae ang umunlad.

Iyang mga binanggit mong Babae ng Himagsikan,

Mabibilang sa daliri, Makata kong kaibigan;

Baka ngayon ang babae ay higit na matatapang—

Sa pagtulong sa pamilya, sila’y nangingibang-lugar,

Ang asawa’t maliliit na anak ay iniiwan,

Nagtitiis, sinusuong ang panganib, kamatayan

Upang ang kanyang pamilya’y mapaginhawa ang buhay!

At sila’y makatulong din sa pag-unlad nitong Bayan!

Sa “sulat” ni Dr. Rizal, maliwanag na natitik

Ang pinuring katangian ng babaeng mapang-akit;

Hindi ito ang babaeng mayumi nga at mabait,

Madasalin, ang tiisi’y binabata nang tahimik;

Kailangan sa babae’y matalino’t nag-iisip,

Na kapag nasa katwiran, karapata’y igigiit!

Kagaya ng isang bulkang pag natipon na ang init

Ay sasabog-magbubuga ng bato, lahar at putik!

IKALAWANG TINDIG:

Atrasado ba, wika mo, ang babae noong araw?

Dahil sila’y mayuyumi’t ang kilos ay di magaslaw?

Ano ba ang iyong gusto? Magbilad na ng katawan?

At kung baga sa bulaklak, buko’y lagas na sa tangkay!

Ang babae ng Kahapo’y maingat sa kanyang dangal—

Kabalagtas, ang ganyan ba’y masasabing kapintasan?

Hindi sila ang babaeng laging laman ng lansangan,

At mahilig mag-aksaya ng panahon sa sosyalan!

Kaya naman noong araw ang respeto nati’y lubos

Sa dalagang Pilipinang sa daigdig ay natampok;

Si Rizal nga ay sumulat sa Dalaga ng Malolos

Na kay Gobernador Weyler sama-samang nagsidulog

Hiniling na magtatag ng paaralan na pampook;

Sa kanila, Edukasyon ang sandata na panlagot

Sa gapos ng kamangmangan, at dustang pagkabusabos!

Sa kamay ng mapanikil at dayuhang mananakop!

IKALAWANG TUGON:

Ang “sulat” ni Dr. Rizal—kung iyo lang lilimiin,

Marangal na Katalo ko, ay kakampi ka sa akin;

Ang babaeng makabago ang talagang nag-aangkin

Ng attributes sa “Sulat” ng Pambansang Bayani natin;

Babaeng lista, marunong, hindi kimi’t mahiyain,

Na tama nang sa tahanan ay maglaba at magsaing;

Ngayon lahat ng laranga’y pinasok na’t papasukin

Ng babaeng ang marami’y sumikat na mga lider.

Walang babaeng sundalo noong araw, Kabalagtas,

Walang pulis na babae o kaya’y security guard;

Noong araw, ang babae ay anak lamang ng anak,

Sila’y takot na lumayo’t ang pamilya’y mapaunlad;

Pero ngayon, ang babae kahit harangan ng sibat

Ay hindi mo mapipigil kahit na magtawid-dagat,

Baon nila ang hangaring mahango sa paghihirap

Ang pamilya—kahit na nga buhay nila’y mapahamak!

IKATLONG TINDIG:

Tumpak lang ang sinabi mo, napahamak ang marami

Ng dalagang makabago’t kinampihan mong babae;

Sa hangad na magsikita nang biglaan at malaki,

Nagbenta na ng katawan, ng karangalan at puri;

Kaya ngayon basta Pinay, propesyonal na’t disente

Ang tarato at tingin ng dayuhan ay mga prosti!

At sa Hapon, ang tawag sa Pina’y ngayo’y “Japayuki”—

Kahulugan ay mababa ang lipad na KALAPATI!

IKATLONG TUGON:

Sarili mong kababayan ay ikaw ang lumalait,

Mahiya ka, kabalagtas, ang dumi ng iyong isip:

Hindi nila kasalanan na sa bansa ay umalis

Nang mahango ang pamilya sa dusa at pagtitiis;

Kung sila ay mapahamak, ang sisihin nating higit

Ay ang mga lider nating sa goberno’y umuugit;

Siyang sanhi kung bakit ang ating bansa’y nasa krisis

At ang ating Inang Baya’y kinukutya ng daigdig!

HULING TINDIG:

Ang babae ng kahapo’y karangalan nitong bansa,

Pati na mga dayuhan sa kanila’y humahanga;

Sa tungkulin sa asawa’t sa anak ay di pabaya,

Hindi sila ang babaeng makabago’t alisaga!

HULING TUGON:

Ang babae’y hindi dapat na magkulong sa tahanan,

Maging asawa at inang walang silbi habang buhay:

Kabalagtas, ang lalaki at babae’y magkatuwang—

Kung gusto mong ang mabigat na problema’y mapagaan.

HULING TINDIG!

Magaan ba ang gawaing maging INA at KABIYAK?

Aba, maghunos dili ka, marangal kong Kabalagtas!

Ang panig mo—ay BABAENG di ko naman nilalahat,

Mahilig lang sa sosyalan, sa tahanan nama’y tamad.

HULING TUGON?

Tamad pala! Paano mo masasabi na tamad nga

Ang babaeng—kumita lang—kahit ano’y ginagawa?

Nag—aabroad, pumapasok na caregiver o alila,

Kumita lang, at mahango ang pamilya sa dalita?

LAKANDIWA

Pasintabi, mararangal na makatang nagtatagis,

Pipigilin ko na kayo, bago kayo magkagalit!

Pagkatapos mailahad ang buti ng bawat panig

Walang itulak-kabigin sa lohika at matuwid.

Ang paghatol upang maging pantay at makatarungan

Ay hayaang ang magsuri ay Lupon ng Inampalan;

Ang kanilang pagpapasya ay marapat na igalang—

Yao’y pinal at pangwakas, at hindi matututulan!

(wakas)

4 comments:

  1. Magandang araw po sa inyo!Ako po'y isang kabataan na naaliw sa pagbabasa po nitong inyong balagtasan. Nasa j3j3mOn genera2n na po ako pero hindi ko po akalain ako'y masisiyahan sa blog na ito. At ang pinagtataka ko din po ay habang ako po'y nagbabasa sa mga banat ng bawat kampo, nagmistulang kandila na sinindihan ang aking damdamin sapagkat nais ko din atang lumahok sa inyong pagtatagisaan ng galing! ^-^ Ngunit ako po'y nag hunos-dili sapagkat alam ko na akoy walang binatbat kung ikumpara po sa inyo na tunay na mga makata. Kaya naman, pinatuloy ko na lang po ang aking pagbabasa at ako po'y may opinyon din. Na hindi po madaling maging isang babae, mapa anak, asawa o ina man. Ang mga Filipina po natin noon at talaga namang kahanga-hanga sapagkat sa ngayon po ay mahirap talagang maging isang mabuti at mayumi. At hindi din po ibig sabihin na dahil sila po'y mahinhin ay mga duwag sila. Di nyo po ba alam na ang totoong matapang ay iyong nagpapakumbaba, ang hirap pOw kayang magkOntrol ng napakalas na damdamin, try nyO pOw kaya..!! Alam nyo po ba kung bakit sa Amerika ay madaming bata ang napariwara..?? Kasi pareho ang ina at ama nila ay nag ta-trabaho. Ako po'y ganyan din, na parehong nagta-trabaho ang aking mga magulang, oo nga may mga materyales na kami na aming mga pangangaylangan at may internet pa, pero parang may kulang pa rin na hindi kayang mapunan ng mga materyal na bagay. Buti nalang at ako'y isang Pinoy, likas na extended ang pamilya, at malaki talaga ang pasasalamat ko kay Bro para po dito..!Dahil hindi nya kami pinabayaan magkakapatid. May dalawa pa po kaming Tiya at para na namin silang ina. Sila ang naiiwan sa bahay, sila ang gumagawa ng mga gawaing-bahay at sila din ang nagdidisiplina sa amin.. At pinasasalamat ko talaga yon Kay Bro!! (Advance Happy birthday Bro.! O:D ) Pero tama din po kayo Ate, na hindi madali ang babaeng nagta-trabaho sa labas ng bahay, lalong lalo na ang mga OFW, sapagkat masakit para sa isang babae ang malayo sa pamilya, likas pa namang emosyonal ang mga babae, pero likas man o hindi masakit pa rin!! Masaya po ako at ikinararangal ko pong mabasa itong balagtasan nyo po, dahil naipakita nyo po ang tunay na galing ng mga Pinoy sa pagtutula..

    Pero may i-shi-share din po ako.. Alam nyo po, habang nag uumapaw na po ang mga opinyon ko habang ako'y nagbabasa sa bawat kampo, naglalaro po ang utak ko, in the sense na, kapag binibigkas ko ang mga opinyon ko( nagiging OA po kac ako rito.. hehe.. ), as in, laking gulat ko po talagang nagra-rhyme!!naisip ko po tuloy, baka likas na talaga sa ating mga Pilipino ang pagiging makata.. at mabait!! Nagtatago lang po talaga cguro ang mga magagandang talent natin tulad nitong balagtasan, pero dba nga po, walang sekreton hindi nabubunyag..!! nyahahahahha....!! hehe.. Salamat po ulit sa balagtasan..!!

    ReplyDelete
  2. Magandang araw po sa inyo!Ako po'y isang kabataan na naaliw sa pagbabasa po nitong inyong balagtasan. Nasa j3j3mOn genera2n na po ako pero hindi ko po akalain ako'y masisiyahan sa blog na ito. At ang pinagtataka ko din po ay habang ako po'y nagbabasa sa mga banat ng bawat kampo, nagmistulang kandila na sinindihan ang aking damdamin sapagkat nais ko din atang lumahok sa inyong pagtatagisaan ng galing! ^-^ Ngunit ako po'y nag hunos-dili sapagkat alam ko na akoy walang binatbat kung ikumpara po sa inyo na tunay na mga makata. Kaya naman, pinatuloy ko na lang po ang aking pagbabasa at ako po'y may opinyon din. Na hindi po madaling maging isang babae, mapa anak, asawa o ina man. Ang mga Filipina po natin noon at talaga namang kahanga-hanga sapagkat sa ngayon po ay mahirap talagang maging isang mabuti at mayumi. At hindi din po ibig sabihin na dahil sila po'y mahinhin ay mga duwag sila. Di nyo po ba alam na ang totoong matapang ay iyong nagpapakumbaba, ang hirap pOw kayang magkOntrol ng napakalas na damdamin, try nyO pOw kaya..!! Sa tingin ko po kung bakit sa Amerika ay madaming bata ang napariwara ay kasi pareho ang ina at ama nila ay nag ta-trabaho.Wala ng nag-aalaga sa kanila.. Ako po'y ganyan din, na parehong nagta-trabaho ang aking mga magulang, oo nga may mga materyales na kami na aming mga pangangaylangan at may internet pa, pero parang may kulang pa rin na hindi kayang mapunan ng mga materyal na bagay. Buti nalang at ako'y isang Pinoy, likas na extended ang pamilya, at malaki talaga ang pasasalamat ko kay Bro.. Dahil hindi nya kami pinabayaan magkakapatid. May dalawa pa kaming Tiya at para na namin silang ina. Sila ang naiiwan sa bahay, sila ang gumagawa ng mga gawaing-bahay at sila din ang nagdidisiplina sa amin.. At pinasasalamat ko talaga yon Kay Bro!! (Advance Happy birthday Bro.! O:D ) Pero tama din po kayo Ate, na hindi madali ang babaeng nagta-trabaho sa labas ng bahay, lalong lalo na ang mga OFW, sapagkat masakit para sa isang babae ang malayo sa pamilya, likas pa namang emosyonal ang mga babae, pero likas man o hindi masakit pa rin!! Masaya po ako at ikinararangal ko pong mabasa itong balagtasan nyo po, dahil naipakita nyo po ang tunay na galing ng mga Pinoy sa pagtutula..

    ReplyDelete
  3. continuation.. hehe.. O:D (sorry po kung mahaba comment ko, hehe.. )

    Pero may i-shi-share din po ako.. Alam nyo po, habang nag uumapaw na po ang mga opinyon ko habang ako'y nagbabasa sa bawat kampo, naglalaro po ang utak ko, in the sense na, kapag binibigkas ko ang mga opinyon ko( nagiging OA po kac ako rito.. hehe.. ), as in, laking gulat ko po talagang nagra-rhyme!!naisip ko po tuloy, baka likas na talaga sa ating mga Pilipino ang pagiging makata.. at mabait!! Nagtatago lang po talaga cguro ang mga magagandang talent natin tulad nitong balagtasan, pero dba nga po, walang sekreton hindi nabubunyag..!! nyahahahahha....!! hehe.. Salamat po ulit sa balagtasan..!!

    ReplyDelete
  4. ako po ay taga cebu hindi ko maintindihan dahil ang log ng computer

    ReplyDelete

Ikinalulugod ang mga komentong inyong nais ipahatid!